Όταν η σκέψη γίνεται πεποίθηση…
«Μου τηλεφώνησαν για τη θέση. Τελικά δεν με προσέλαβαν…»
Στιγμή γνώριμη και οικεία σχεδόν σε όλους μας, η οποία προκαλεί απογοήτευση, στενοχώρια και πικρία. Συναισθήματα φυσιολογικά, καθώς η ανθρώπινη ψυχή χρειάζεται το χρόνο της να ηρεμήσει από την ένταση και να αποδεχτεί τη διάψευση των προσδοκιών μας.
Τι γίνεται όμως όταν τα συναισθήματα αυτά συνοδεύονται από αρνητικές σκέψεις και από αυτο-ακύρωση του ατόμου και των ικανοτήτων του; «Ήμουν βέβαιος ότι δεν θα με πάρουν…», «Δεν αξίζω…, δεν μπορώ να κάνω τίποτα σωστό…», «Όπου και να στείλω βιογραφικό, με απορρίπτουν…» Όταν οι σκέψεις αυτές ριζώνουν βαθιά στο μυαλό μας και προκαταβάλουν κάθε επόμενη ενέργεια; «Γιατί να στείλω βιογραφικό, αφού δεν θα με προσλάβουν…», «Άλλη μια χαμένη συνέντευξη, μήπως να μην πάω…;» Όταν δημιουργούν το φαινόμενο της αυτοεκπληρούμενης προφητείας;
Η αυτοεκπληρούμενη προφητεία, πρωτοπαρουσιάστηκε ως όρος από τον Merton, και αναφέρεται στην πρόβλεψη για ένα μελλοντικό συμβάν, η οποία, από τη στιγμή που θα γίνει, ενισχύει την πιθανότητα να επιβεβαιωθεί [1]. Κατά κάποιο τρόπο, με μια ευρύτερη έννοια, εμείς οι ίδιοι έχουμε προκαλέσει το αποτέλεσμα με τη θετική ή αρνητική αντιμετώπισή μας, οπότε η δύναμη της σκέψης, σύμφωνα με το φαινόμενο, ασκεί καθοριστική επίδραση στην έκβαση του αποτελέσματος. Όταν, λοιπόν, σκεφτόμαστε ότι θα αποτύχουμε ή ότι δεν έχουμε πιθανότητες, το πιστεύουμε και συμπεριφερόμαστε ανάλογα πείθοντας και τους γύρω μας, με αποτέλεσμα το ενδεχόμενο της αποτυχίας να μετατρέπεται σε βεβαιότητα και να αρχίζει να διαμορφώνεται ένας φαύλος κύκλος...
Στην περίπτωση, λοιπόν, της ανεργίας, και πόσο μάλλον της μακροχρόνιας ανεργίας, δεν είναι τόσο απλά τα πράγματα. Η ανασφάλεια, η οργή, η έλλειψη οράματος, η αβεβαιότητα για το μέλλον, οι δυσκολίες διαβίωσης λόγω έλλειψης υλικών αγαθών και η αδυναμία συμμετοχής σε κοινωνικές εκδηλώσεις αποδυναμώνουν την ψυχολογία και την αυτοπεποίθηση του ατόμου και δυσκολεύουν τον εντοπισμό θετικών στοιχείων. Μάλιστα, στην επαναλαμβανόμενη συμβουλή διατήρησης της θετικής σκέψης το άτομο αντιδρά επιθετικά και εριστικά, λόγω της συσσώρευσης αρνητικών εμπειριών και απορρίψεων, πρεσβεύοντας ότι οι απόψεις αυτές αποτελούν παραμύθια για μικρά παιδιά, πως απουσιάζει το στοιχείο του ρεαλισμού ή και, ακόμα χειρότερα, να εκφραστεί με διάφορους μη κολακευτικούς τρόπους για το ροζ πλανήτη που κατοικεί ο συνομιλητής..
Ωστόσο, η χαμηλή αυτοπεποίθηση και η έλλειψη εμπιστοσύνη στις δυνάμεις σίγουρα δεν πρόκειται να διευκολύνει την κατάσταση. Απλά τη διαιωνίζει. Αντίθετα, με την υιοθέτηση μιας θετικής στάσης, όσο δύσκολο κι αν είναι, το άτομο μπορεί αλλάζοντας τη σκέψη και τη στάση του να αλλάξει και τη πορεία του. Στο σημείο, λοιπόν, όπου όλα φαίνονται μάταια, είναι το σημείο που πρέπει κανείς να κάνει ένα βήμα παραπέρα. Να εμπιστευτεί τον εαυτό του, να αξιοποιήσει τις δυνάμεις του και να καταβάλει ακόμα μεγαλύτερη προσπάθεια. Μια μικρή αλλαγή, άλλωστε, μπορεί να φέρει μία ακόμα μεγαλύτερη.
Ωραία όλα αυτά, αλλά πώς, όμως, μπορεί κανείς να ενισχύσει την πληγωμένη του ψυχολογία;
Μία λύση είναι η υπενθύμιση στον εαυτό μας διαφόρων, μικρών ή μεγάλων, επιτευγμάτων κατά τη διάρκεια της εκπαιδευτικής και επαγγελματικής πορείας, που μας έκαναν υπερήφανους και μας απέδειξαν ότι με σκληρή δουλειά, πείσμα και επιμονή μπορούν να επιτευχθούν πολλά! Ακόμα, ιδιαίτερα σημαντική είναι η αποπροσωποποίηση και η ρεαλιστική αντιμετώπιση της απόρριψης που συνεπάγεται με την αποδοχή ότι δεν, επαναλαμβάνω, δεν μας απορρίπτουν ως προσωπικότητα. Η απόρριψη είναι μέρος της διαδικασίας και θα πρέπει να αντιμετωπίζεται ως μία εμπειρία μάθησης προκειμένου να βελτιωθούμε και να γίνουμε περισσότερο ανταγωνιστικοί και όχι ως πλήγμα στο Εγώ μας.
Επιπλέον, πρέπει να θυμίζουμε στον εαυτό μας να βάζει μικρούς και πραγματοποιήσιμους στόχους στη διαδικασία αναζήτησης εργασίας, ώστε να μπορούμε να τους φέρουμε εις πέρας και να επιβραβεύουμε τον εαυτό μας με την πραγματοποίησή τους. Τέλος, και ίσως το πιο ουσιαστικό, είναι η αφιέρωση ποιοτικού χρόνου στην οικογένεια και σε φίλους, στα άτομα δηλαδή που ενδιαφέρονται για εμάς, μας φτιάχνουν τη διάθεση και μας στηρίζουν, αλλά και η διατήρηση των δραστηριοτήτων που μας δίνουν χαρά και γεμίζουν τις μπαταρίες μας.
Ωστόσο, πέρα από την καλλιέργεια της θετικής και αισιόδοξης στάσης θα πρέπει να ενισχύσουμε και τις δεξιότητες αυτές που θα συμβάλλουν στη διατήρησή της, καθώς και την ενίσχυση της αυτοεικόνας μας. Η εκμάθηση και τελειοποίηση δεξιοτήτων και τεχνικών αναζήτησης εργασίας (σύνταξη βιογραφικού και συνοδευτικής επιστολής, εξοικείωση με τη συνέντευξη, ενδυνάμωση της λεκτικής και της μη λεκτικής επικοινωνίας, κ.α.) και ο εμπλουτισμός του βιογραφικού με προσόντα από δημόσιους ή/και ιδιωτικούς φορείς, θα μας βοηθήσουν να γίνουμε ανταγωνιστικοί και ικανοί να ανταποκριθούμε στις εργασιακές προκλήσεις.
Επομένως, καθιερώνοντας θετική σκέψη, ενισχύοντας την αυτοεικόνα και διαμορφώνοντας μια ανταγωνιστική προσωπικότητα μπορούμε να σπάσουμε αυτόν τον φαύλο κύκλο και να ξετυλίξουμε το νήμα κινούμενοι προς την έξοδο του εργασιακού λαβύρινθου.
[1] Blackledge, D, & Hunt, B. (2004). Κοινωνιολογία της Εκπαίδευσης. Αθήνα: Μεταίχμιο.
Comments